NEDEN DUA EDİYORLAR?

Yazan Muammer KARABULUT

Yerel tarihçi Dr. Siren BORA tarafından, “İZMİR BEİT HİLLEL SİNAGOGU’NUN TEFİLA DEFTERİ VE MUSTAFA KEMAL PAŞA’YA HANOTEN TEŞUA DUASI” başlıklı makalesinde, “Mustafa Kemal” ismi geçince herkes gibi aklımdan birçok şey geçti.  

Fakat yazar Siren BORA’nın, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi Sayı III/1- Temmuz 2017 tarihinde,  45-69’uncu sayfalarda yayınlanan makalesinin özet bölümünde veya “ÖZ” de aklımdaki “birçok şeye” açıklık getirmiş.

Şöyle ki;

İzmir Beit Hillel Sinagogu, Hahambaşı Hayim Palaçi’nin sinagogu olarak tanınır. Günümüzde restore edilerek Rav Palaçi Anı Evi’ne dönüştürülen bu yapıda Beit Hillel’e ait İbranice Hanoten Teşua Tefila’sının(Duasının) yer aldığı bir defterin fotokopisi sergilenmektedir.

Defterin aslı, Jerusalem Central Archives for The History of The Jewish People’dadır. Tamamen Tora kaynaklı ve Yahudiliğe özgü bir dua olan bu Tefila, Mustafa Kemal Paşa’ya kurtuluşu ve başarıyı dileyerek başlamaktadır.

Tefila Defteri’nin yazım ve kullanım tarihi ise, muhtemelen 1922 ya da 1923’tür. İzmir ve İstanbul Yahudi cemaatleri, Osmanlı Devleti yıkıldıktan sonra da, bu duayı okumaya devam etmişlerdir.

ATATÜRKTEN ERDOĞAN’A KADAR DUA EDİLMİŞ

İsrail Devleti’nin kuruluşu, söz konusu ritüelde herhangi bir değişikliğe yol açmamıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu tarihten günümüze dek; Birinci Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ten Onikinci Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a değin her Cumhurbaşkanı için, Hanoten Teşua Tefilası okunmuştur.

Halen de okunmaya devam etmektedir.

Hâlbuki Avrupa kentlerindeki pek çok Yahudi topluluğunun, ya bu eski duayı kapsamlı bir şekilde yeniden yazdığı ya da tamamen çöpe attığı bilinmektedir.

Beit Hillel Sinagogu’na ait Hanoten Teşua Tefila Defteri 4 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm 5 paragraf halinde yazılmıştır.

Birinci paragraf, Mustafa Kemal Paşa’ya dua ile başlamaktadır. Bu kısmın çevirisini aşağıda veriyoruz: “Hükümdarlara kurtuluş bahşeden ve (devamı) Efendimiz Mustafa Kemal Paşa’yı yücelere yükseklere yüceltsin evrenin hükümdarı onu bereketlendirsin ve onu muvaffak etsin ve (Tanrının) iradesi böyle olsun ve Amin diyelim”.

Siren BORA’nın ilgili makalesinde, eğer İzmir Beit Hillel Sinagogunda yapılan dua yalnızca ATATÜRK ile sınırlı kalsaydı ve dua geleneği ERDOĞAN ile devam etmeseydi, o dua üzerine çok yorum yapılırdı. O yazmak istemediğim yorumlar olmaksızın, bir ülkede yaşayan insanların, o ülkede ki huzuru için yöneticilere saygı duyması veya Yahudilerde olduğu gibi dua etmesini normal karşılamak gerekiyor.

Tabii ki o dua İzmir’de ki Beit Hillel Sinagogunda, Gazze sonrası hala ERDOĞAN için yapılıyorsa…