Yazan : Müge ALİEFENDİOĞLU
Dijital iletişimin teknolojilerinin gelişmesi, dijital propaganda tekniklerinin yaşamımızın her alanına sızmasına neden oldu. Kelimenin tam anlamı ile, her güniletişim bombardımanına tutuluyoruz, farkına varmasak dapek çok konuda hemfikir olmaya, bir şeylere inanmaya çağrılıyoruz. Dijital dünya,bizleri propaganda kampanyalarına karşı daha savunmasız bir hale mi getirdi? Bu soruyu sormalıyız. Yıllardan beri kullanılanpropaganda araçlarına dijital elemanlar ilave edildi ve hesaplamalı propaganda yöntemleri geliştirildi vesosyal medyason derece kullanışlı bir araç, her yaştan ve her kesimden insanlarla içiçe olan sanal gerçeklik dünyası. Sosyal medya ile, botlar ve algoritmalar yeni ve çok etkili propaganda araçları haline geldiler. Sosyal medyada paylaşılan profil bilgileri, mesajlar, beğenilenler veya beğenilmeyenler, şahıslara özel neredeyse bütün bilgiler depolanmakta ve AI tarafından kullanılabilir algoritmalar oluşturulmakta. Bu devasa bilgi arşivi ve algoritmaların, propaganda kampanyalarında kullanılması, günümüz dünyasının en etkili manipülasyon yöntemlerinden birisi haline gelmiştir; bu konu ile ilgili farkındalığımızı geliştirmekte fayda var.
Dijital Propaganda Nedir?
Dijital propaganda, kamuoyunu bilinçli bir şekilde manipüle etmek için tasarlanmış, internet, bilgisayar ve mobil cihaz uygulamalarıdır;dijital iletişim ekipmanlarının, veri arşivlerin ve yapay zekanın, bir propaganda kampanyası oluşturmak için kullanılmasıdır. Gelişmekte olan ülkeler, sınırlı internet tabanlarına sahip olsalar da interneti propaganda stratejilerine dahil etmek için son derece etkinler. Krizler, önemli kampanyalar ve seçimaşamalarında kamuoyunun manipüle edilmesi, muhalefeti bastırmak ve aktivistlerin seslerini azaltmak için dijital propagandanın kullanılması yaygındır. Sosyal medya ve internet kullanıcılarından toplanan bilgilerle oluşturulan veri arşivlerivegeliştirilenalgoritmalar, kamuoyunun bir avuç kişi tarafından manipüle edilebilmesinin yolunu açtı; bu sonuç hepimiz tarafından önemsenmesi gereken bir konudur.
Son yirmi yılda gelişen bilgi teknolojileri, dijital ara yüz ve yapay zekâ (AI), propaganda kampanyalarını, geçmiş yıllarda hayal bile edilemeyecek bir seviyeye taşıdı. Online propaganda kampanyaları, çevrimiçi forumlardaki bilgi akışını kontrol etmek için, bot adı verilen bilgisayar kontrollü hesapları kullanıyorlar ve bu botların erişimini, ‘sockpuppets’ adı verilen sahte kullanıcı profilleri yardımıyla artırıyorlar. Bu yetmiyormuş gibi, bir kişinin çevrimiçi davranışları ile ilgili bütün veriler, hangi mesajların o kişiyi en çok etkileyeceğini bulmak için kullanılıyor ve algoritmalar yaratılıyor; birebir farkına varamadığımız ama ikna olmamızı, inanmamızı sağlayan dijital uyaranlarlaiç içeyiz.
Bot Nedir?
Botlar, son yıllarda sosyal medya şirketleri tarafından fazlasıylakullanılıyor olmalarına karşın, pek çok kullanıcının bu konu ile ilgili bilgisi yoktur. The Atlantik ve The New York Times gibi yayınlar, botların gün geçtikçe artan kullanımını ve olumsuz etkilerini belgelediler; Twitter'ın başkanı Jack Dorsey bile, bir sosyal medya devi olarak yarattıkları sorunları kabul etmektedir. Botlar, ana program üzerine eklenti olarak uygulanan küçük yazılım parçalarıdır. Genel anlamdabir insan için sıkıcı olabilecek bazı görevleri gerçekleştirmek üzere tasarlanmışlardır, otomatik olarak devreye girerler.Farklı bot türleri vardır.
Yardımcı botlar:Kaputun altında çalışırlar ve zar zor fark edilirler. Onları hiç duymamış olsanız bile, büyük olasılıkla bu arkadaş canlısı işçilerden faydalanmışsınızdır. Haber beslemenizi güncellemek, iyi bir eşleşme bulmak, alakalı arama motoru önerileri sunmak ve hatta en sevdiğiniz şarkıyı çalmak için perde arkasında çalışmaktadırlar. Artık sıradan hale gelen bilgi toplama işlemini, otomatik hale getirerek, genel kullanıcı deneyimleri oluştururlar. Ancak, diğer bot türlerinin iyi niyetli olduklarını söylemek zor.
Aldatıcı botlar (Sahte hesaplar): Bizleri, dijital dünyada, bizim gibi gerçek insanlar olduklarına ikna ederler ve insan kullanıcılar gibi davranırlar. Bu botlar, bir propagandayı yaymak, popülerlik ölçütlerini yapay olarak yükseltmek ve çevrimiçi sohbetlerin akışını etkilemek için oldukça etkili araçlardır. Aldatıcı botlar bilginin yayılmasını engelleyebilir, kamusal bir tartışmayı yönlendirebilir veya yanlış bir fikir birliği yanılsaması yaratabilirler. Aktörler, şefler, realite yıldızları, müzisyenler ve halk üzerinde etkili olan kişiler, markalarını tanıtmak ve takipçi sayılarını artırmak için bot satın alabilirler. Etik olmayan reklam verenler, belirli ürünleri öven ve bilgisayar tarafından oluşturulan mesajlarla, forumları ve sosyal medya yayınlarını etkileyebilirler. Politikacılar botları, daha popüler görünmek, siyasi sloganlarını yaymak ve onlara dair negatif haberlerin yayılmasını kontrol etmek için kullanmaktadırlar. Botların gerçek insanlar gibi görünmesi, çok sayıda insanın bir konu hakkında hemfikir olduğu yanılsamasını yaratır. Bir propaganda tekniği olan, "bunu başkaları yapıyor, siz de yapmalısınız" söylemini oluşturan "çoğunluk etkisi". Botlar, aynı anda çok sayıda insanın,çevrimiçi varlığı yanılsamasını yaratmak içinetkileyiciajanlardır;belirli konular veya etiketler veya çevrimiçi bir trend oluştuğunda, birçok kişinin bu konuda ilgilendiğini varsayarız. Örneğin, günümüzde trend haline gelen maskelerle ilgili bir konuyu takip ederken, başka takipçilerin deaynı fikirde olduğu imajını alıyorsak eğer, önümüze gelen haberin bizdeki etkisi çok daha fazla olacaktır.
Bilgisayar bilimcisi Emilio Ferrara, "bir konuşmanın botlar tarafından yönlendirilip yönlendirilmediğini anlamak son derece zordur, hatta bazen imkansızdır’’ uyarısını yapmıştır. Bu nedenle, çevrimiçi anketleri ve trend listelerini çok da önemsememeliyiz. "Bir kişiyi takipçi sayısına göre veya bir konuyu trend listelerine göre yargılamak, hatalı sonuçlara varmamıza neden olur. Aldatıcı botlar ve sahte hesaplar genellikle kullanıcıları lehine maddi kazanç ve popülerlik oluşturmak için kullanılır. 2014 yılında, Cynk Technology Corp adlı,şüpheli bir şirketin pazar payını artırmak için küçük bir Twitter bot ordusu kullanıldı;şirketin hiçbir ürünü, varlığı ve tek bir çalışanı olmamasına rağmen, botlar bu şirketin piyasa değerini şişirdi ve Cynk şirketi, hisse başına 0.10 $ olan piyasa değerini20 $' a yükseltildi, sonuçta şirketin toplam değerinin 5 milyar dolara çıkmasına neden oldu. Şaşırtıcı ama gerçek!
2018'de, YouTube'da görüş almakta zorlanan yeni vlogger'lar, takipçilerinin organik olarak büyümesine izin vermek yerine, sahte hesaplar satın aldılar. Benzer şekilde Twitter, Facebook ve Instagram'daki ünlüler markalarını güçlendirmek ve reklam geliri elde etmek için sahte takipçiler edindiler. Sahte takipçi sektörünü açıklayan The New York Times, "100.000 takipçisi olan bir etkileyicinin tanıtım tweetinden ortalama 2.000 dolar kazanabileceğini, ancak bir milyon takipçisi olan bir kullanıcının 20.000 dolar kazanabileceğini" açıkladı;evet artan takipçi karı katlayarak arttırıyor. Bu propaganda yöntemleri, seçim ve siyaset dünyasında da yaygındır. Örneğin, bir kişi kamu görevine aday olduğunda, genellikle, mesajını yaymak ve kampanyasını yönetmek için bazı insanları işe alır, öte yandanbotlar, seçmenlere ulaşmak için kapı kapı dolaşmak yerine, sosyal medya platformlarında otantik kullanıcılara, programlanmış mesajları yayarak bu rolü üstlenebilirler. Kampanya ekiplerinin bazı üyeleri, botların hesaplarından gelen mesajları otomatikleştirmesine izin verir. Kampanyayı düzenleyenler, botları planlanmış mesajları paylaşacak şekilde programlayarak, mesajları takipçilerine ulaştırabilirler. Kullananlar açısından daha etkili yöntemler ve hesaplanabilir sonuçlar yarattığı için botlar ticari bir ürün haline gelmiştir.
Botlar, bir konu veya bir kişi hakkındaki tatsız bilgileri gizlemek için de kullanılabilir. Yapılan utanç verici şeylerin örtbas edebileceği bir dünya, evet pek çok insan için çekici.Negatif söylemler insanların zihninden kolayca silinmez, ancak dikkatleri başka hikayelere yönlendirmekişe yarar ve botlar bu amaç için de kullanılmaktadırlar. Botlar, belirli hikayeleri trend haline getirirler, adayları için zararlı olabilecek bilgilerin geri planda kalmasını ve daha fazla kullanıcının trend haline getirilenmesajları görmesini sağlarlar.Bir kampanya botu, kullanıcıları gerçek insan olduğu konusunda aldatıyorsa eğer, kampanyada iletilen mesajlar güvenilir olabilir mi? Uyanık olmak gerekiyor.
Negatif amaçlı botların, pek çok kötü niyetli kullanım alanı olsa dabütün botları aynı kefeye koymamak lazım. Botların oluşturulması kolaydır ve birçok sinir bozucu görevi otomatikleştirmek için kullanılabilirler. Bazı botlar kendilerini açıkça bot olarak tanımlar ve insanları manipüle etmeye çalışmazlar. Örneğin @nice_tips_bot, takipçilerine yararlı mesajlar ve tavsiyeler gönderirken, @censusAmericans botu anonim Amerikalılar hakkında kısa hikayeler anlatmak için geçmiş nüfus sayımlarından alınan verileri kullanır. Grateful Dead grubuna adanmış bir alt dizide, u/Herbibot forumda bahsedilen gösteriler için listeler ve arşivlenmiş kayıtlar için bağlantılar yayınlanmaktadır. Bot maskaralıklarını belgeleyen ve haklarını savunan "BotsRights" ve "BotsScrewingUp" gibi birkaç alt dizin bile vardır.
Kendinizi aldatıcı botlardan nasıl koruyabilirsiniz? Bir hesabın meşru bir insan tarafından işletilip işletilmediğini bilmek her zaman kolay olmasa da bir kaynağın gerçekliğini yargılamaya çalışırken atabileceğiniz bazı adımlar vardır, daha sonraki yazılarımda genel bot özelliklerini nasıl tanıyacağınızdan bahsedeceğim.
Sockpuppets (Troller) Nedir?
Sockpuppets (çorap kuklaları) nedir ve bizi nasıl ikna ederler? Bazen "troller" olarak da anılan sockpuppets, farklı kimliklerle çevrimiçi olan kişilerin,dijital ortamda, diğer insanları kandırmak için kullandıkları sahte profillerdir. Bir çorap kuklası, onu konuşturan kişinin elini gizlediği gibi, bir trol veya bir suckpuppet, sahte bir hesabı kontrol eden insanın gerçek dünyadaki kimliğini gizler. Bu kişiler bazen "kukla ustaları" olarak anılır. Motivasyonlarına, becerilerine ve teknik kaynaklarına bağlı olarak, tek bir kukla ustası aynı anda beş, on ve hatta yirmi farklı kimliği kontrol edebilir. Tahmin edebileceğiniz gibi, çorap kuklaları kötü niyetli propagandacılar tarafından kullanıldığında büyük çaplı olumsuz etkileryaratabilirler. Başkalarını aldatmak amacıyla insanlar tarafından kontrol edilen sahte çevrimiçi kimlikler yeni bir fenomen değil. İnternetin ilk günlerinden beri, bireyler kişisel veya politik nedenlerle sahte çevrimiçi kimlikler yaratılmıştır; ama eski bilgisayar ağlarının "daha basit" doğaları gereği, kullanıcıların veyaoperatörlerin birden fazla sahte kimliği yönettiklerinin ortaya çıkarılıyor idi, artık kim gerçek kim sahte, anlaması çok zor.
Sockpuppets yani troller, bizlerin kendimize en çok benzeyen insanları tercih etme eğilimimizi kullanarak avlarına yaklaşırlar. Sosyal psikologlar bunu grup içi önyargı olarak adlandırır. Çoğumuz tarafsız olmaya çalışsak da bir şekilde bize benzediğini düşündüğümüz insanların görüşlerine daha fazla ağırlık veriyoruz. Çevrimiçi topluluklarda, insanlar akranlarına ne tür bir araba satın almaları gerektiğini soruyorlar, siyasi adaylar tartışılıyor veya restoranlar, tenis ayakkabıları veya diş hekimleri tavsiye ediliyor. Bu tartışmalara katılanların,kendimiz gibi, gizli bir gündemi olmayan insanlar olduğunu varsayıyoruz. Para kazanabilmeleri için bize belirli bir araba satmaya çalışmıyorlar; sadece fikirlerini paylaşıyorlar,sockpuppets, güvenimizi kazanmak için diğer topluluk üyelerini taklit ederek bilgi alışverişine dahil oluyorlar, tabi ki bu kişinin gerçek bir kişi olduğuna inanırsak tavsiyelerine daha çok güveniyoruz.
Sockpuppets (Troller) Nasıl Kullanılır?
Sockpuppets, ana kullanıcıları için para ve popülerlik kazandırmak için kullanılabilir. 2012 yılında, bir yazar olan R.J. Ellory, ‘A Quiet Belief in Angels’ adlı romanına olumlu eleştiriler yaratmak için sahte Amazon hesapları kullandı. Nicodemus Jones adlı sahte bir kimliğin ağzından konuşan Ellory, romanını "ruhunuza dokunacak" bir "modern şaheser" ve "muhteşem bir kitap" olarak nitelendirdi. Ürünleri tanıtmak için ‘sockpuppets’ ların kullanımı, tabi ki kitap endüstrisinin çok daha ötesindedir. Tıpkı bazı ünlülerin markalarını güçlendirmek için takipçi satın alması gibi, bazı şirketler de pazarlamacılardan ürünleri için pozitif görüş satın alırlar. Illinois Üniversitesi'ndeki bir veri madenciliği uzmanı, İnternet'teki tüketici incelemelerinin üçte birinin sahte olduğunu tahmin ediyor.
Sockpuppetsyani troller, siyaset dünyasında oldukça etkili birer araçtırlar. Propagandacılar, siyasi rakiplerini gözden düşürmek ve morallerini bozmak, çevrimiçi siyasi sohbetleri yönlendirmek ve yanlış fikir birliği yanılsaması yaratmak için trolleri kullanırlar. Ayrıca çevrimiçi anketleri etkilemek, yeni mimler ve hashtagler oluşturmak ve Wikipedia gibi ortak sunumları altetmek için kullanabilirler.Rusya'da, İnternet Araştırma Ajansı (IRA) adlı bir grup, ülke içinde ve dışında siyasi tartışmaları yönlendirmek için botları ve trolleri kullanıyor. Radio Free Europe ve Radio Liberty'ye verdiği röportajda, Marat Burkhard adlı eski bir IRA trolü, belediyenin web sitelerinde Rusya yanlısı yorumlar yazdığı deneyimlerini anlattı. Burkhard, trol şirketlerinin gerçek fabrikalar gibi yönetildiğini söylüyor. Çalışanlar on iki saatlik vardiyalarda çalışıyor ve bir vardiyada en az 135 yorum göndermeleri gerekiyor. Kotalarını doldurduktan sonra ödeme alıyorlar. Burkhard'a göre, o ve meslektaşları, Rus hükümetini eleştirenleri gözden düşürmeye çalışırken bilindik bir yol izliyorlar. Birincisi, bir "kötü adam trol", otorite figürlerine meydan okuyan Rusya yanlısı bir gönderiye katılmaz. İkincisi, bir "bağlantı trolü", sözde ilgili hükümet yanlısı bir videoya veya web sitesine bağlanarak kötü adamla tartışmaya girer. Son olarak, bir "resim trolü" kolayca paylaşılan bir resim yayınlayarak devreye girer. Troller arasında çevrimiçi bir "tartışma" düzenlenir, bu troller diğer kullanıcılara orijinal Rusya yanlısı gönderinin doğru olduğu izlenimini verir, kötü adamın tartışmada yanlış olduğunu kanıtlarlar. "Kötü adam, resim, bağlantı" diye açıklıyor Burkhard. “[Ben] bu şekilde, küçük üçlü bir grup olarak ülkeyi dolaşıyor, her forumda katılıyor, Kaliningrad'dan başlayıp, turumu Vladivostok'ta bitiriyorum. Bu forumlarda gerçek anlamda bir aktivite illüzyonu yaratıyoruz. Bir şeyler yazıyoruz, birbirimize cevap veriyoruz."
Sockpuppets'in sosyal medyada aktif olduğu tek ülke tabi ki Rusya değil. Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve Filipinler dahil olmak üzere birçok ülke, farklı hedeflere ulaşmak için sahte hesaplar kullanmaktadırlar. ‘Sockpuppets’lerinyani trollerin kullanımı çok yönlüdür ve ürün pazarlamaktan, siyasi sohbetlere kadar bir dizi farklı hedefi gerçekleştirmek için görev alabilirler.Düşününce oldukça tedirginlik yaratan bu sahte hesapların ayırdına varabilmek önemlidir.
Sosyal Medyada Ne Gördüğümüze Kim Karar Verir?
Facebook veya Instagram hesaplarımız, genellikle arkadaşlarınızın mesajlarıyla doldurulur. Pek çok kişi, bir arkadaşımız yeni bir şey yayınladığında, sayfamızınanında güncellendiğine inanıyor, ancak gerçekte olan bu değil. Çoğu sosyal medya platformunda, zaman çizelgemizde gördüğümüz mesajların tesadüfi ve gelişigüzel bir yerleşimi yoktur;bir bilgisayar programı ve algoritma, hangi mesajları görmemiz gerektiğine karar verir;örneğin "Facebook algoritması". Hemen hemen tüm sosyal medya platformları, içeriğimizi şekillendirmek için kendi algoritmalarını, bazen de ortak algoritmaları kullanır.
Sosyal medya platformlarının, değişen ilgi alanlarımıza uygun öneriler yayınladığını hepimiz biliyoruz. Örneğin tatile gitmek istiyorsunuz ve Google’daTürkiye’deki otelleri araştırdınız, daha sonra neredeyse bütün sosyal medya hesaplarınızda, oteller ve turistik yerlerle ilgili reklamlarla karşılaşırsınız. Telefon konuşmalarınız, hatta telefon kapalıyken bile telefonun yanında yaptığınız konuşmalar algoritmaların veri tabanlarına dahil olabiliyorya da bir telefon konuşmasındaki bir konu, daha sonra size bir sosyal medya reklamlar olarak geri dönüyor; ilk zamanlarda, bu örnekler birbirimize anlattığımız şaşırtıcı sürprizlerdi ama gün geçtikçe, bu sürprizleri kanıksadık, yeni normalimize dahil oldular.
Herhangi sosyal medya platformunda bir hesap oluşturduğunuz andan itibaren, hesabı açtığınız şirket, beğenilerinizle ilgili verilerimizi toplamaya başlar. En ilginç bulduğunuz konular sorulur, yemek yapmayı, sporu, siyaseti veya sanatı sever misiniz?Bir gruba, bir ‘blog’cuya veya bir YouTuber'a takıntılı mısınız? Bu bilgileri topladıktan sonra, platform size özel uyarladığı içeriği yayınlamaya başlayacaktır. Ne zaman bir video izlerseniz veya komik bir mime bağlantı kurarsanız, sosyal medya platformları, bu içeriği sizle daha fazla karşı karşıya getirir. Kişiselleştirilmiş içerik, bir taraftan harika, kolaylık sağlıyor, şaşırtan sürprizlere seviniyoruz, zaman kazandırıyor; sosyal medya algoritmaları her zaman başka bir veri sunmak için hazır bekleyen yardımcılar gibi. Bununla beraber, bu iş sadece bizlere bedava hizmet sunmak için yapılmıyor, buradaki amaç tamamıyla farklı, bunun farkında olmak lazım.Örneğin, siz ve arkadaşınız benzer ilgi alanlarına sahip olsanız dasayfalarınıza düşen postlar farklıdır. Herkesaynı bilgi akışına sahip olamıyor, bu değişkenliğin ayarlarını yapan iki ana etken var, birincisi, negatif veya pozitif tepkilerimizi hesaplayarak oluşturulan algoritmalar; ikincisi, dijital medya şirketleri tarafından oluşturulan filtreler yani postların önünü açanı daha çok görünür kılan veya bir postun ulaşılabilirliğine kısıtlamalar getiren dijital mekanizmalar. Kısıtlama getiren dijital mekanizmaların, yüksek oranlardaki şaşırtıcı sansür uygulamalarına evrildiğini, bu sene içerisinde pek çoğumuz gözlemledik, ifade özgürlüğünü engelleyen sansür uygulamaları; Twitter, Facebook, Youtube, Google, Vimeo ve hatta Amazon... Dijital medya şirketlerinin kendilerine göre yasak koydukları bazı yayınlarınulaşılabilirliklerini azaltılmaları, silmeleri ve bazı dijital hesapların neden bile gösterilmeksizin kapatılması, beğenilerinin ve izleyici sayılarının manipüle edilmesi; gölgeleme, vd.… Önceki yıllarda ‘özgür ifade ortamı’söylemipropagandaları yapılan dijital iletişim şirketlerinin, 2020 yılı içinde ne hale geldiğine hepimiz tanığız.
Özetleyecek olursak, dijital medya hesaplarımızla bize ulaşan bilgiler,ilkönce algoritmaların üretim bandından geçiyorlar, sonra filtreler yardımı ile hangi yayını daha çok görmemiz, hangisine zor ulaşabilir olmamız ayarlanıyor ve artık biliyoruz ki küresel medya söylemlerine alternatif oluşturabilecek yayınlar sansüre uğruyorlar ve size ulaşmaları imkânsız hale geliyor. Sonuçta, negatif veya pozitif beğenilerimizi kullanarak ilgimizi çeken ama tamamıyla bizim irademizden bağımsız oluşturulan bir haber akışı ile içiçeyiz!
Bedel ödüyor muyuz?
Bu özelleştirilmiş haber akışlarının kullanışlı olduklarını inkâr edemeyiz ama bu kolaylık için ödediğimiz bir bedel var.Öncelikle, algoritmaların sayfamızdaki gönderileri filtrelemek için kullandığı kuralları ve teknikleri göremiyoruz. Arada bir, Facebook ve Instagram, bu kararların nasıl alındığına dair birkaç ipucu yayınlıyor, ancak her ağ, kendine ait şeffaf olmayan bir algoritma tarafından yönetiliyor,kaputun altını göremiyoruz.Bir sosyal platformun neden bazı mesajları bizesunduğunu bilmiyoruz ve algoritmayı değiştirmemize, ayarları kendimizin yapmasına izin verilmiyor. Dahası, ilgi alanlarımız ve kişisel tercihlerimizle uyumlu mesajlar ön plana çıkartılarak, farklı görüşlere ulaşa bilirliğimiz engelleniyor, bir yankı odasındaymışız gibi, sadece bizim veyapay zekanın sesinin duyulduğu bir oda. Ayrıca, bazı kuruluşların ya da kişilerin, dijital mesajlarının önümüze konması için para ödediklerini gözden kaçırmamak lazım.
Propaganda kampanyalarını düzenleyenler, birçok nedenden ötürü veya sadece kendi başarıları için ‘botlar’ı ve ‘suckpuppets’ ları kullanıyorlar. Örneklemek gerekirse, gürültü duvarları yaratmak, yani çok sayıda yayının yarattığı kafa karışıklığı ile, bir konu ile ilgilenenleri izole etmek, kamuoyu anketlerinin manipülasyonunu yapmak, haber gündemlerini yeniden düzenlemek, dezenformasyon yaymak, seçim sonuçlarını etkilemek, siyasi rakipleri itibarsızlaştırmak, karşı çıkanların moralini bozmakve diğer çok sayıda neden sıralanabilir. İnsanların geleneksel ana akım medyaya son derece şüpheyle yaklaştığı bir dönemdeyiz;pek çok vatandaş, sosyal medya hesaplarındakihaberlerin daha gerçek olduğunu düşünsede, bu sene içerisinde dijital medya tarafından uygulanan akıl almaz sansürlemeler, sosyal medya şirketlerinedeGogol’ada duyulan güvenin azalmasına yol açtı.
Haberleri sosyal medyadan takip etmemizin yarattığı önemli sorunlar var, bu sorunlardan haberdar olmamız gerekmektedir. Sosyal medya hesaplarımızda,diğerkullanıcılarından gelen haberleri alıyoruz. Dijital medya şirketleri kazanç sağlamak amacı ile ve giderek artan oranda, dürüstlükten uzak,samimiyetsiz kullanıcılara ve aldatıcı botlara yer vermeye başladılar. Sahte hesaplar, küresel bilgisayar ağlarının iki özelliğinden faydalanıyorlar; birincisi, kullanıcıların çevrimiçi gezinirken kimliklerini gizleyebilmeleri;ikincisi, küresel bilgisayar ağlarına olan ücretsiz erişim. Twitter, Facebook, YouTube, Google, Tumblr ve Instagram gibi platformlar, internet bağlantısı olanlar tarafından ücretsiz olarak kullanılıyor.Günümüzde varolanküresel ölçekli internet, anonimlik ve erişilebilirlik olmasaydı asla ortaya çıkmazdı. Ne yazık ki, bu özellikler, sosyal ve politik nedenlerle teknoloji platformlarının bilinçli olarak istismar edilmesine neden olmaktadır.İletişim şirketleri, kullanıcıların haklarını çiğnemeden, sadece kendi çıkarlarına yarayacak sansür veya filtre uygulamalarını devreye sokmadan, insana fayda sağlayan çözümler sunmalıdırlar. Satranç şampiyonu olan Garry Kasparov, hükümetlerin bilgi kontrolünü nasıl kullandığına dair izlenimlerini anlatmıştır; bilgi yaratmanın asimetrik ivmesi, insanın bilgiyi işleme ve bilgi ile başa çıkma yeteneği bir tartışma konusudur.
İstenmeyen postadan, propagandaya ve kimlik avı saldırılarına kadar, bütün zamanlardan daha fazlasayıdapaylaştığımız veriler, bize karşı kullanılıyor mu? Giderek daha güçlü hale gelen araçlarımız, demokrasinin ve bireysel özgürlüğün kaynaklarına yardımcı olmak veya zarar vermek için kullanılabilir mi? Mahremiyet ve güvenliği sağlamak önemli değil midir? Bu ve benzeri onlarca soruya aranan cevaplar… Teknolojik uygulamalar her birimizi kuşatmış durumda; teknolojinin insan olan yanımızı geliştirecek şekilde kullanması gerekiyor; çocukların, gençlerin dijital çağdan nasıl etkilendiklerini gözden kaçırmamak lazım. Bütün bu konular, dahaönceki dönemlerde hiç olmadığı kadar yaşamsal hale gelmiştir!
Bir sonraki yazıda, propaganda tekniklerini açıkladıktan sonra, korku bazlı propagandayı detaylı olarak ele alacağım. Korku pandemisinden uzak, sağlıkla ve sevgi ile kalın!
Propaganda -1 yazısına erişmek için aşağıdaki linki tıklayın; https://www.5gvirusnews.com/yazarlar/propaganda-nedir-h326.html
Referanslar:
Andrew Good (2016, July 8) “We’re in a digitalworldfilledwithlots of socialbots,” University of Southern California News.
SethFiegerman (2014, July 10) “The curiouscase of Cynk, an abandonedtechcompanynowworth $5 billion,” Mashable.
NicholasConfessore, Gabriel J. X. Dance, Richard Harris and Mark hansen (2018, January 27) “The followerfactory,” The New York Times.
